In Iran wordt al weken geprotesteerd vanwege de dood van de 22-jarige Mahsa Jina Amini, die in september hardhandig werd gearresteerd door de moraalpolitie omdat er een paar haren uit haar hoofddoek staken. Ze overleed drie dagen later aan haar verwondingen. De Iraans-Nederlandse Sara Emami besloot haar stem te laten horen door middel van rake illustraties, die inmiddels symbool staan voor de Iraanse strijd voor vrouwenrechten.
Zo steun je de vrouwen in Iran vanuit Nederland >
Sara Emami
Sara Emami woont al sinds haar eerste levensjaar in Nederland, maar de berichten uit Iran raken haar als onderdeel van de Iraanse diaspora recht in het hart. De gewelddadige arrestatie van Mahsa Jina Amini die ze met de dood moest bekopen, noemt Sara de druppel die de emmer deed overlopen. Een dag na deze gruwelijke gebeurtenis, op zaterdagavond 17 september, besloot ze een illustratie te maken om uit te leggen wat er zich afspeelde in Iran:
'Ik had sterk de behoefte om uit te leggen wat er nou eigenlijk aan de hand was in Iran. Ik heb vaak het gevoel dat Iran voor de meeste niet-Iraniërs vooral als een 'ver-van-mijn-bed-show' wordt gezien; voor velen is het toch snel weer een land uit het Midden-Oosten dat onrustig is. Ook de impact van de verplichte hoofddoek, daar kunnen mensen zich vaak maar weinig bij voorstellen. Zo kwam ik op het idee om een tekening te maken waar iedereen zich wat bij kan voorstellen: je haren laten wapperen in de wind. Voor iets wat hier zo vanzelfsprekend is, word je daar als vrouw gearresteerd.'
Verplichte hoofddoek als symbool voor onderdrukking
De illustratie van een meisje met wapperende haren en de tekst ‘Did you know that letting your hair blow in the wind is a crime in Iran?’ laat zien hoe vrouwen worden onderdrukt, al meer dan veertig jaar. Voor ze het wist, ging de tekening viral. Van het delen van de illustratie in universiteiten in Texas en Sussex en tijdens een demonstratie in Stockholm tot aan de muren in de Australische stad Sydney: haar tekening werd symbool voor de Iraanse strijd voor vrouwenrechten.
Ook al post je een enkel bericht op sociale media, de buitenlandste steun is hard nodig. Het internet in Iran is afgesloten en berichten over de gang van zaken komen maar mondjesmaat binnen. Dat is een strategie van de regering om hun daden stil te houden en protesten te onderdrukken, legt Sara uit. 'Daarom is extra belangrijk om juist buiten Iran je stem te laten horen. Dat ik zo publiekelijk met die tekening naar buiten ben gekomen, betekent dat er voor mij consequenties aan zitten: ik kan niet meer terug naar Iran. Voor niet Iraniërs zijn die consequenties er niet, dus berichten delen op sociale media betekent al heel veel. Hoe meer internationale ogen gericht zijn op Iran, hoe moeilijker het regime hun gang kan gaan. We weten natuurlijk niet hoe dit gaat eindigen, maar wat belangrijk is om in gedachten te houden is dat de verplichte hoofddoek een symbool is voor allerlei vormen van onderdrukking van vrouwen in Iran. Het is een van de belangrijkste pilaren om controle over vrouwen in stand te houden. Als dat wegvalt, valt het regime eigenlijk ook.'
De strijd is nog niet gestreden
Nu we een maand verder zijn, is het volgens Sara vooral belangrijk om het gesprek gaande te houden door te laten zien wat de Iraanse vrouwen willen. Waarvoor vrouwen en ook jonge meisjes hun hoofddoek afdoen, de straat op gaan en hun leven riskeren voor meer vrijheid. Sara probeert met een van haar andere illustraties die boodschap over te brengen.
Tekst gaat verder onder de illustratie
'Ik heb deze tekening gemaakt op basis van beelden die ik heb gezien uit Iran. Van schoolmeisjes die in een klaslokaal staan, hun mooie lange haren los hebben hangen over hun schouders en hun hoofddoek in de lucht houden uit teken van protest. Ze fotografeerden zichzelf van de achterkant, want ze wilden niet herkend worden. In datzelfde klaslokaal hebben ze het beeld van de geestelijk leider omgedraaid, om op de achterkant te schrijven: 'Vrouw, leven, vrijheid'. Het is ongekend dat meisjes van 14 en 15 jaar oud zo duidelijk laten weten wat ze willen: af van het regime. Ze willen gehoord worden, en wij kunnen die stem voor ze zijn.'
