'Hoe meer ik verzwijg over wie ik écht ben, hoe groter de kans dat ik ergens bij mag horen.' Met dit in haar achterhoofd ging de Surinaams-Hindoestaanse Zainab Goelaman als negenjarig kind naar school. Eén opmerking over haar ‘snor’ van een jongen uit haar klas, deed Zainab opeens beseffen dat ze 'anders' was dan witte kinderen. Dit omslagpunt in haar leven werd haar inspiratie voor haar regiedebuut, de korte film SNOR.
Beste Disney-films: dit zijn de 10 favorieten van de Bazaar-redactie >
'Ik heb het nog nooit gedaan, dus ik denk dat ik het wel kan'
Zainab Goelaman is dichter en autodidactisch regisseur en scenarist. Na een carrière als muziekmanager en later als membership manager bij Soho House Amsterdam begint het intens te kriebelen. Ze wil zelf creatief zijn, het liefst met woorden, zoals ze vroeger al deed als kind. Ze richt haar eigen bedrijf SchrijfKUNST. op en ‘ineens was ze redacteur’, vertelt ze. Onder andere bij De Correspondent en De Speld. 'Ik heb echt de Pippi Langkous-mentaliteit. Ik heb het nog nooit gedaan, dus ik denk dat ik het wel kan. Dat dacht ik ook toen ik mijn schrijfbedrijf startte. Het was alsof ik het missende puzzelstukje vond waar ik al een leven lang naar zocht. Ik was gewend om overal hard voor te werken. Maar toen ik begon met schrijven, ging alles opeens vanzelf. Alsof het universum mij vertelde: Dít is het. Dit hoor jij te doen.’
De duizenden filmscript-ideeën in Zainab’s hoofd vloeiden uit tot NPO-webseries als Katwalk en Rakhi & Peppe, en de tv-series Seef Spees en Nood. Na het script schrijven, gingen andere regisseurs ermee aan de slag. ‘Ik ben een hele fantasierijke beelddenker, dus wanneer ik schrijf, spreekt het echt tot de verbeelding. Maar iedereens interpretatie is uniek, en soms sloten beelden niet helemaal aan bij hoe ik ze voor me zag tijdens het schrijven. Wat ook logisch is. Maar daarom dacht ik, ik ga het gewoon zelf een keer proberen. Regisseren. Waarom niet?'
Regisseren bleek onverwachts het tweede missende puzzelstukje te zijn. Zonder enige vorm van scholing, en volledig vertrouwend op haar eigen intuïtie en mensenkennis, vertaalde Zainab haar eigen scripts naar het witte doek. Met succes. Haar regiedebuut, de korte film SNOR, werd meteen geselecteerd voor een Gouden Kalf en een Cinekid Leeuw Award.
SNOR: klein maar krachtig
De visie voor haar eerste film was meteen heel duidelijk. Het is een korte film, dus je hebt maar beperkt de tijd. ‘Ik wilde graag een klein maar krachtig verhaal vertellen, iets heel persoonlijks wat mij heeft gevormd als mens. Toen ik terugdacht aan vroeger, kwam er één specifiek incident naar boven. Ik werd op de basisschool door een jongen gepest omdat ik een snor had. Eigenlijk had iedereen in mijn klas dat wel, maar je zag het bij mij extra goed omdat ik het enige kind van kleur was. Voor mij is dit een kantelpunt geweest, die eerste ervaring met racisme. Ik werd mij ineens heel bewust van mijn niet-westerse uiterlijk en dat ik daardoor anders behandeld werd. Dat vond ik verschrikkelijk, dus begon ik mijn eigen uiterlijk en culturele identiteit ook af te wijzen. Veel films gaan over racisme, maar hoe vroeg het al begint en wat dat dan kan doen met je zelfbeeld als kind, dat heb ik zelf eigenlijk nog nooit teruggezien op beeld. Dat was mijn grootste motivatie om SNOR te maken.'
Net zoals Zainab is de hoofdpersoon uit de film, het meisje Zeenat, nog veel te klein om zoiets groots als racisme te begrijpen. Ze denkt dat het probleem bij haar ligt, en dus ook de oplossing, met rampzalige gevolgen.
SNOR zal op Nederlandse scholen ingezet worden om kinderen bewust te maken van de impact van een racistische opmerking, bewust of onbewust. Maar vergis je niet: het is geen kinderfilm. De diverse selecties voor competities tonen aan dat de artistieke waarde en sociale impact juist ook door film professionals gevoeld wordt. SNOR nodigt kijkers uit om de wereld te beleven door de ogen van een klein meisje van kleur, om hen vervolgens een keiharde spiegel voor te houden. De film doet dat met net zoveel kwetsbaarheid als kracht, en breekt daarmee een ongemakkelijk maar helend gesprek open. Voor Zainab is dat het derde missende puzzelstukje. ‘Helen van oude pijn, met nieuwe inzichten. Ik ben blij dat dat is gelukt.’
