Eind 2010 kregen flight attendants van Alaska Airlines last van vreemde klachten. Onverklaarbare migraine, huiduitslag, netelroos, bloedende huid en zelfs verlies van de stem, vermoeidheid, haaruitval en benauwdheid, aldus een studie van Harvard. De boosdoener bleek hun nieuwe uniform, dat in 2014 werd teruggeroepen. Ze waren niet de enigen: Delta Airlines, Southwest en American Airlines kampten met hetzelfde.

Alden Wicker werd om advies gevraagd, en naar aanleiding van haar onderzoek stuitte ze op een groter probleem. Ze besloot er een boek over te schrijven dat inmiddels uit is: To Dye For: How Toxic Fashion Is Making Us Sick - and How We Can Fight Back. Het boek legt haarfijn uit hoe giftige chemicaliën in kleding een negatieve invloed op onze gezondheid hebben.

Toen Wicker een paar weken geleden bij een talkshow werd uitgenodigd om te praten over haar nieuwe boek, werd haar moment of fame enkele minuten voordat ze live zou gaan afgeblazen. Ze besloot het heft in eigen handen te nemen, en nam een duidelijk emotionele video op die binnen no-time viraal ging. Want als de lobby voor giftige kleding blijkbaar zo groot is, wat wordt er dan nog meer onder het tapijt geschoven? We zochten het uit.

Clean beauty, dus ook clean fashion?

Het zit Alden Wicker de afgelopen weken niet mee, al lijkt de boycot haar ook windeieren te leggen. Want waar je twee weken geleden misschien nog nooit had gehoord over 'giftige kleding', kun je er nu niet meer omheen. Clean beauty wint al een aantal jaar aan populariteit, benoemt Wicker, maar het probleem met mode is dat het geen ingrediëntenlijst heeft - en dat leidt tot een vals gevoel van veiligheid. 'Een kledingstuk kan 100% katoen zijn, maar er wordt niks genoemd over de verfsoort. Een kledingstuk kan tientallen aan schadelijke stoffen bevatten,' legt Wicker me uit. Dat dit probleem aan het licht kwam bij cabinepersoneel van luchtvaartmaatschappijen, kwam puur doordat ze allemaal tegelijkertijd op nieuwe bedrijfskledding overgingen, en op dat moment overeenkomstige symptomen kregen.

Mode met een ingrediëntenlijst

Wicker pleit voor mode met een ingriëdientenlijst. Een mooie stap in de juiste richting, vindt ook Marije de Roos, duurzaam mode-expert en oprichter van Positive Fibers, maar niet de complete oplossing. 'Het volgende probleem dient zich dan aan: mensen begrijpen de ingrediënten niet. Het zou ertoe kunnen leiden dat producenten hun grondstoffen aanpassen en duurzamer produceren, maar ik denk dat de crux 'm vooral zit in strenge wetgeving, hoge sancties bij het overtreden ervan en een draagvlak creëeren voor een nieuwe modewereld.' Wicker denkt dat het tot een nieuwe tak van onderzoek kan leiden: 'Het zou onderzoekers en watchdog organisaties kunnen helpen met onderzoek naar de schadelijkheid, en het creëert bewustwording.' Ook Linda Bulic, werkzaam bij Fashion for Good als Innovatie analyst met een focus op de verwerking en het verven van kleding, denkt dat een ingrediëntenlijst goede stap is: 'Het ontcijferen ervan is als een scheikundeles, maar je hebt er de rest van de leven baat bij.'

Mode wordt ook in verband gebracht met PFAS (per- en polyfluoralkylstoffen), een forever chemical die onafbreekbaar is. Je vindt het bijvoorbeeld in verpakkingsmaterialen, antiaanbaklagen en regenkleding. De Roos weet te vertellen dat deze stof is gelieerd aan hormoonverstoringen bij de mens. 'Onderzoek van Parsons School of Design, Healthy Materials Lab focust zich op gezonde materialen. Zij zeggen al dat dit de gender bender wordt genoemd, omdat het met je hormoonbalans rommelt. We hebben het hier over vruchtbaarheid, om duidelijk te zijn.' Wicker vult aan: 'Er zijn materialen die over het algemeen schadelijker zijn dan anderen. Polyester wordt bijvoorbeeld altijd chemisch geverfd, en goedkoop veganistisch leer - plastic, dus - en goedkoop leer kunnen ook problemen vormen. Felle, neonkleuren vormen een risico, net als afwerkingen die water-, vlek-, kreuk- en geurbestendig zijn. Blijf tot slot weg van ultra fast fashion modemerken waar je nog nooit van gehoord hebt.'

De oplossing?

Doe je research, want dat biologisch katoenen T-shirt is misschien niet zo biologisch als je denkt, schreef Alden Wicker al eerder voor The New York Times. Toch zijn natuurlijke materialen (zoals dus biologisch katoen) wel beter dan synthetische varianten, omdat er geen aardolie voor gebruikt wordt. Tweedehands winkelen is ook beter dan nieuw, omdat er niet geproduceerd hoeft te worden en veel chemicaliën al weggewassen zijn. Al is het niet de oplossing. Wicker: 'Ik zou aanraden om altijd te gaan voor natuurlijke materialen, blijf weg van bewerkte stoffen (performance finishes), koop van merken die je kent en vertrouwt, was je kleding voor de eerste keer dragen altijd met ongeparfumeerd wasmiddel, en doe chemisch reinigen in de ban. Als je iets koopt wat funky ruikt, breng het dan zo snel mogelijk terug. Je neus liegt niet.' Verder raadt ze aan om te kijken naar labels als bluesign, Oeko-Tex, en GOTS. Bulic: 'Het is onmogelijk om volledig niet-chemische kleding te kopen, maar probeer te ontdekken of de kleding is gemaakt zonder gebruik van pesticiden, herbiciden of chemische fertilisers.' Wicker voegt toe: 'Verder raad ik aan om je shopfrequentie te verlagen. Als je vaak thuiskomt met goedkope nieuwe kleding, stel je jezelf bloot aan een grotere hoeveelheid schadelijke chemicaliën dan wanneer je voor items kiest van hoge kwaliteit. Verder zijn Europese merken over het algemeen veiliger dan Amerikaanse en Aziatische.'

De Roos voegt toe dat we niet moeten vergeten dat er een groot probleem in het 'weggooien' van kleding zit: het is een begrip dat niet bestaat. 'Ook tweedehands kleding eindigt op de vuilnisbelt. De synthetische materialen en verf in de kleding sijpelen alsnog door in de grond en onze oceaan, en komen zo letterlijk in ons eigen leven terecht. Met Positive Fibers focus ik daarom op composteerbare kleding, omdat deze materialen letterlijk door de aarde worden afgebroken en tot nieuwe grondstoffen leiden. Zo is de cirkel rond.'

Onderzoek doen kan dus maar tot op bepaalde hoogte, en Wickers EcoCult kan je hierbij helpen. Op dit platform vind je meer over de duurzaamheid en transparantie van modemerken. Bulic raadt aan ook eens te kijken op Good on You. Maar is duurzaamheid in de modewereld niet een illusie? Ligt de daadwerkelijke verandering wel bij de consument? Bulic: 'Wetgeving speelt een cruciale rol voor een duurzame modewereld, maar dan is eerst transparantie nodig.'

Desondanks is iedere individuele, duurzame daad er één, en is minder en doordachter kopen het minste wat je als consument kunt doen. De Roos: 'We hebben geen kleine veranderingen nodig, het is tijd voor disruption. Je kunt eerlijk zijn over hoe veel rommel er in je product zit, maar de uiteindelijke boodschap is dat deze industrie drastisch zal moeten veranderen.'