Moeten we blijven praten over duurzame mode? Natuurlijk, daar is geen twijfel over mogelijk. Maar is 'duurzame mode' de juiste term om die discussie te voeren, of is er een andere term nodig die de lading beter dekt? Want: bestaat duurzame mode wel, als duurzaamheid in de kern betekent dat je juist meer waarde moet halen uit wat je al hebt?

Anna Sophie Slingerland en Esther Steen bundelen krachten voor Sophie Stone: 'Duurzame mode is niet ingewikkeld' >

'Mode is per definitie al niet duurzaam'

Modejournalist van De Volkskrant Vanessa Oostijen signaleerde terecht: 'Bevat duurzame mode niet per definitie een tegenstelling?' Aangezien de hele business rondom mode draait om het hebben van iets nieuws, kan het haast niet duurzaam zijn. De laatste trends gespot door moderedacteuren tijdens fashion week, de nieuwste it-bag alom gedragen door influencers of de nieuwste collectie van Mango die weer vol zit met items perfect voor deze lente en zomer — allemaal tijdsgebonden zaken die voortdurend spelen binnen de mode-industrie, die je bovendien aanmoedigen het ook te willen.

Gelukkig zijn er ook trends die meer bewegen richting duurzamere keuzes. Zo streven we allemaal naar een capsule wardrobe bestaande uit basic items die je eindeloos kan combineren, maar ook hier geldt: die moet je eerst wel aanschaffen, en wij helpen je er voor het gemak een handje bij door de leukste minimalistische items voor je te selecteren.

Het geeft maar aan dat 'nooit meer iets kopen' je in de wereld van nu bijna onmogelijk wordt gemaakt. Sterker nog: de drang om spullen te kopen is een gecreëerd verschijnsel blijkt uit onderzoek van promovenda Ana Sofia Poças Ribeiro van de Universiteit Utrecht. Als consument heb je er dus bijna geen invloed op; consumenten zitten vast in het huidige economisch stelsel waarin ze van alle kanten aangemoedigd worden te consumeren. 'Wie weinig verpakkingen wil gebruiken of een kleine footprint nastreeft, raakt gefrustreerd. Het is haast onmogelijk. Vrijwel al het aanbod is gericht op consumptie, naar echt duurzame producten moet je lang op zoek. Reclames zijn overal: op internet, op straat, op mobieltjes. Wat werkelijk nodig is voor minder milieu-impact is systeemverandering, waarbij de maatschappij economische groei niet langer centraal stelt.' zegt Ana Sofia Poças Ribeiro tegen Trouw.

Bedrijven hebben om dit te bereiken een nieuwe vorm van leiderschap nodig: ethisch leiderschap, aldus Maria van der Heijden, directeur bestuurder MVO Nederland. Maar om die systeemverandering bij consumenten teweeg te brengen, in ieder geval als we het hebben over duurzame mode, is er ook een nieuwe wind in het gesprek nodig. Eentje die mensen minder het gevoel geeft dat ze vast zitten en ze moedeloos maakt omdat het allemaal toch niets uit lijkt te maken. Praten over verantwoordelijke mode in plaats van duurzame mode, is een begin, opperde Vanessa Friedman, modejournalist van The New York Times een jaar geleden al.

Verantwoordelijke mode

Responsible fashion in plaats van sustainable fashion, dus. Waarbij de focus meer ligt op de hele keten, in plaats van het product. Waarbij de fabrikant, de boer, de inkoper, de ontwerper, de ceo en de consument allemaal een stukje verantwoordelijkheid hebben in de keuzes die ze maken.

Misschien symbolisch, maar hier zit het verschil: duurzame mode impliceert een einddoel dat bijna onbereikbaar lijkt, en verantwoordelijke mode doelt eerder op het proces, wat ons als consument meer stimuleert en motiveert om na te denken over onze eigen invloed als onderdeel van die hele keten: welke stappen zet jij zelf? Waar kan jij het verschil maken en wat vind jij belangrijk? Wanneer we gaan praten over deze zaken, komt systeemverandering vanzelf op gang. Maak het begrip duurzaamheid klein en behapbaar voor jezelf, in plaats van zo groot dat alles zinloos lijkt.