Personality tests snacken weg als een patatje-met. Ze vertellen ons dat we bijzonder zijn, en tegelijkertijd doodnormaal. En terwijl het uitdagend kan zijn om je sterktes en zwaktes uit de losse pols te schudden, geeft een testprogramma je à la minute de ongefilterde waarheid. Werkgevers weten dat ook. Persoonlijkheidstesten zijn snel, goedkoop en makkelijk uit te voeren. Bovendien betekent de afname in een online omgeving het einde van de testassistent die zenuwachtig in je nek staat te hijgen. Volgens The New York Times spreken we inmiddels van een two billion dollar industry. Maar zijn de bekende testjes, met hun kiemen in de roaring twenties, nog wel betrouwbare voorspellers van ons gedrag?

Test der tests: de Myers-Briggs

Een moeder, dochter en haar fiance bepaalden hoe we de karaktertrekken van potentieel talent vandaag de dag beoordelen. Dé persoonlijkheidstest die kersverse businessstudenten als eerst voorgeschoteld krijgen is die van Myers-Briggs, een samensmelting van de achternamen van moeder Katharine Briggs en haar dochters aanstaande. Ze kon er niet over uit dat die twee een match waren en maakte van de karakterpuzzel haar levenswerk. De test bouwt voort op de beginselen van psychiater Carl Jung en gaat ervan uit dat we de ander – met alle verschillen en overeenkomsten – moeten leren begrijpen om goed samen te kunnen werken.

Na decennia onderzoek was daar de MBTI-vragenlijst en als snel ontstond er een heel apparaat van bedrijven en experts die werknemers gouden bergen beloofden. De test meet grofweg hoe extravert, intuïtief, rationeel en gestructureerd je bent. De uitslag wordt gepresenteerd als één van 16 universele types en hippe uitvoeringen geven daar ook een flattering afbeelding en een beschrijving bij. De 'Architect' is bijvoorbeeld verbeeldingsrijk en heeft altijd een plan paraat, net als Bill Gates en Stephen Hawking. En van de charismatische protagonist, het type dat uit de test rolde voor de auteur van dit stuk, zijn er maar weinig: Obama, Julie Andrews en Reese Witherspoon horen bij de club. Harvard Business Review rapporteerde in 2017 dat ruim 50 miljoen mensen de test hebben afgenomen. 88 procent van de Fortune 500 bedrijven zou er gebruik van maken.

Mysterieuze populariteit

Je begrijpt: persoonlijkheidstesten zijn hartstikke flawed. Alleen al het aantal onderzoeken naar de effectiviteit van de MBTI-vragenlijst laat zien dat er grote twijfels bestaan. Het opnieuw maken van de test leidt bijvoorbeeld vaak tot andere resultaten. Mysterious Popularity, Fad, Meaningless. Headlines van Forbes tot Psychology Today tot Vox geven op een briefje mee dat persoonlijkheidstesten gedrag op werk lang niet zo goed kunnen aanduiden als ze beloven. Uit recent onderzoek onder studenten en afgestudeerden blijkt bijvoorbeeld dat de MBTI niet goed werkt om leiderschapskwaliteiten te voorspellen. Wat is het nut van een vragenlijst voor werkgevers als zij er het potentieel van kandidaten niet mee op waarde kunnen schatten?

Zelfs de tests die in academische wereld meer goedkeuring krijgen zijn onderhevig aan kritiek. Zo lijkt het erop dat de “Big Five” en modernere varianten op het model het meest betrouwbaar zijn om werkprestaties te voorspellen, maar veel onderzoekers vinden de tests incompleet. Naast het meten van vriendelijkheid, extraversie, emotionele stabiliteit, ordelijkheid en openheid pleiten zij voor eigenschappen zoals eerlijkheid en onafhankelijkheid, narcisme en mentale gezondheid. Testuitslagen zijn nog een te sterk vereenvoudigde weergave van de werkelijkheid, vinden critici.

Pas de job op de mens

In het échte werkleven krijgt je “persoonlijkheid” bovendien vaak een ander gezicht. Karakter is een verzamelnaam voor het gedrag dat iemand het meest vertoont, maar uiteindelijk hangt het van de context af. Zo leert situation strength theory dat gedrag sterk kan afwijken als het gebruikelijke gedrag leidt tot duidelijke negatieve consequenties. Trait activation theory geeft ook een reëel beeld van hoe we zijn als het “erop aan komt”. Zo kan het dat het creatieve deel in jou het wint van het rationele rechtlijnige, omdat de kantoortuin groen en ruimtelijk is. Ben je de dag erna in een donkere conferentiezaal heel gestructureerd? Toevallig is het niet.

Om het nóg iets ingewikkelder te maken: uit onderzoek blijkt dat het werk zelf ook in staat is om onze persoonlijkheid te veranderen. Wie je bent en hoe je werkt is dus geen one way street. Werkgevers zouden ook andersom kunnen werken en de beschikbare rollen aan kunnen passen aan de persoonlijkheid van hun (potentiële) werknemers – aldus een nieuwe beweging onderzoekers. Deze visie gaat uit van de personality-job fit theory: net zoals mensen hebben organisaties hun karaktertrekken. Hoe beter de eigenschappen van die twee matchen, hoe groter de kans op productieve, tevreden werknemers.

Werkgevers gebruiken persoonlijkheidstesten om de meest essentiële karaktereigenschappen van mensen in kaart te brengen. Zo’n vernuftige zakelijke traditie onttrek je niet zomaar uit de werkcultuur, maar een echte leider gaat verder en beoordeelt mensen voorbij de hokjes en vakjes. Wat gebeurt er met een "Debater" onder druk? En kan een “Mediator" wel zo goed bemiddelen zonder mentor? Dat zijn de genuanceerde vragen waar organisaties, net Myers en Briggs, lang op zullen moeten broeden.