De Tweede Kamerverkiezingen staan voor de deur en dat betekent dat er ongetwijfeld vrouwen in het kabinet gaan plaatsnemen. Sommige gezichten zullen we al kennen, anderen verwelkomen we voor het eerst. Eén ding is zeker: deze dappere vrouwen hebben zich wel twee keer achter de oren gekrabd voordat ze zich verkiesbaar stelden.
Misogynie, oftewel vrouwenhaat, is namelijk een actueler thema binnen de politiek dan ooit. Zo deed Rob Jetten, lijsttrekker voor D66, onlangs nog een oproep aan zijn collega's om samen de positie van de vrouw te versterken. Het zette Bazaars Stephanie aan het denken: hoe voorkomen we dat onze nieuwe vrouwelijke kabinetsleden de politiek verlaten?
Vrouwenhaat schaadt onze democratie
Eerder schreven we al over waarom vrouwen massaal de politiek verlaten. Eén van de genoemde oorzaken? Afkeer van vrouwelijke bestuurders. Jetten erkent dit en sprak zich recentelijk uit op Linkedin: 'Uit onderzoek blijkt dat 10 procent van alle tweets tussen 1 oktober 2020 en 26 februari 2021, gericht aan vrouwen op Nederlandse kieslijsten, haatdragend of zelfs bedreigend waren. Dit raakt ons allemaal. Als vrouwen zich niet vrij voelen om mee te kunnen doen, schaadt dat onze democratie.’
Jetten komt met verschillende oplossingen. Van een verbod op perverse algoritmes die online intimidatie en haat aanwakkeren, tot het juridisch bestrijden van grensoverschrijdend gedrag. Het zijn stappen in de goede richting, maar toch vraag ik me af: moeten we niet de onderliggende oorzaak aanpakken? Wat onze democratie nodig heeft is dat verkozen politici — mannen en vrouwen — gewoon hun werk kunnen doen, zonder het risico bedreigd te worden met verminking, verkrachting of zelfs de dood. Tijd om er een expert bij te halen, en dus ging ik opnieuw in gesprek met Nanja Kolk, psycholoog en founder van persoonlijk leiderschap platform UGURU.
'Laten we bij onszelf beginnen'
Wat kunnen we doen tegen misogynie? 'Bij onszelf beginnen,' stelt Kolk. In Nederland zijn we nog altijd verslaafd aan de vadercultuur — een onderwerp dat we in ons eerdere artikel uitvoerig bespraken. Kort samengevat: al duizenden jaren zien wij de man als hoofd van het gezin, als iemand die sterk en daadkrachtig is. De vrouw zien wij daarentegen als zacht, gevoelig en zorgzaam. Vrouwelijke leiders die zich gedragen als 'mannen' passen daarom niet bij onze overtuigingen. 'Maar wat nou als deze vrouwen zich niet zouden gedragen als mannen? Maar gewoon zichzelf zijn?'.
'Menselijk zijn' is meer dan genoeg
'Neem de ongekend populaire Jacinda Ardern. Op haar 37ste de jongste premier van Nieuw-Zeeland ooit. Ze was een effectieve crisismanager, een ultieme verbinder en een symbool van de emancipatie. Ze maakte zich onsterfelijk door haar paar maanden oude baby mee te nemen naar de algemene vergadering van de VN in New York. Normaalste zaak van de wereld, toch?' Kolk vertelt verder: 'Of Sanna Marin, de voormalig premier van Finland. Vastbesloten, indrukwekkend en … gewoon zichzelf. Deze twee vrouwelijke politici waren hard op de inhoud — ze vochten waar ze in geloofden — maar zacht op de relatie. En dát maakte ze geliefd'.
Maar er was ook kritiek. Toen er in 2022 een video opdook waarin Sanna Marin dansend en zingend te zien was met vrienden, ontstond er veel commotie in Finland. Critici vonden het ongepast en niet premier-waardig, maar ze liet zich niet gek maken: 'Ik had gewoon lol met vrienden, en daar is niets mis mee'. Kolk: 'Dit vind ik dus authentiek leiderschap. Marin bleef bij zichzelf en liet zich niet verleiden hard en defensief te worden. Ik vind dat indrukwekkend. Ik weet niet of ik dat zou kunnen.'
Zijn jonge, authentieke vrouwen die het zelfvertrouwen hebben om zichzelf te blijven het beste antigif tegen misogynie?
Yin en yang is het antwoord
'Als we vrouwelijke rolmodellen willen in Nederland — en dat willen we — dan moeten we niet op zoek gaan naar vrouwen die bestand zijn tegen seksisme, kleinering en intimidatie. Dat kunnen én mogen we niet van ze vragen', zegt Kolk. 'Niemand is bestand tegen het geweld dat sommige vrouwelijk politici over zich heen krijgen. De bal ligt bij ons. Het systeem moet om.
De scheldcultuur in de Tweede Kamer, de scoophonger van journalisten, het seksisme van tv-presentatoren en de gemakzucht van het publiek'. Ze vervolgt: 'We moeten onze instinctieve afkeer van kwetsbaarheid — een erfenis van de vadercultuur — van ons afschudden. We moeten leiders willen — mannen én vrouwen — die beide kanten laten zien: kracht en kwetsbaarheid, yin en yang. We moeten leren dat het af en toe tonen van kwetsbaarheid niet hetzelfde is als zwakte. Eigenlijk is er niks zo aantrekkelijk als een vleugje kwetsbaarheid in een sterk persoon. Als het ons lukt om onze mindset te veranderen, dan vindt er een aardverschuiving plaats in onze samenleving. Let maar op.'
De bal ligt bij ons
Het mag duidelijk zijn: de bal ligt niet bij politici maar bij ons, de journalistiek en het Nederlandse volk. Hoe kijken we naar tv-programma’s? Wat liken we op social media? Hoe luisteren we? Journalisten en tv-makers schrijven gewoon wat we willen horen. Als wij veranderen, dan veranderen zij mee. 'Oordeel niet over een traan in de Tweede Kamer, praat niet mee met het bashen van politici die hun menselijkheid laten zien, maar laat ze in hun waarde. Wij hebben een groot aandeel in het voorkomen dat vrouwelijke politici struikelen, gecanceld worden en uiteindelijk aftreden'.
Zullen we met zijn allen ons best doen voor onze nieuwe vrouwelijke kabinetsleden?
