Feminisme is hot. Zo aan de hand als Balenciaga's Ikea-tas. Zo booming als Netflix' 13 Reasons Why. Steeds meer (opvallend veel jonge) celebrities spreken zich openlijk uit over vrouwenrechten op Instagram, lopen mee in women's marches en geven speeches op events in het teken van gendergelijkheid. Maar deze nieuwe fase in de derde feministische golf kenmerkt zich ook – nee, juist – door het letterlijk (uit)dragen van statements, mogelijk gemaakt door invloedrijke modehuizen, die, zoals dat gaat, gevolg krijgen bij de bekende highstreetlabels.
Van Missoni's gebreide pussy hats tot het nieuwe feministische Dior dat Maria Grazia Chiuri sinds haar aanstelling als allereerste vrouwelijke hoofdontwerper van het modehuis wil neerzetten, mét bijbehorend 'We should all be feminists'-T-shirt, dat het moet-je-hebben item van fashion week werd.
Fashion voor feminism
Het is een reactie op recente gebeurtenissen die aan het licht brachten hoe pijnlijk slecht de wereld er anno 2017 voor staat op het gebied van vrouwenzaken. De aanstelling van een Amerikaanse president die vrouwen graag bij de poes pakt hoef ik hoop ik niet verder toe te lichten. En dan – zomaar een greep uit het aanbod – de nog immer aanwezige pay gap tussen mannen en vrouwen, dat er nog steeds landen zijn waar vrouwen niet mogen autorijden, meisjes niet naar school mogen. En dan heb ik het nog niet eens over slutshaming gehad, dat ook hier in Nederland aan de hand is.
Een politiek statement maken via mode is niet nieuw. Sterker: we doen het al heel lang. Van Coco Chanels missie begin 1900 om korsetten in te ruilen voor comfortabele kleding waarin tenminste bewogen kon worden, tot het beroemde verbranden van beha's vijftig jaar later. Maar zelden leek een feministisch statement zo gemakkelijk gemaakt als nu. Waar je jezelf vroeger nog als extreem linkse activist positioneerde als je je aansloot bij vrouwen als Gloria Steinem, is het zijn van een feminist nu veel minder beladen.
Awareness is awareness
Een goeie zaak, maar tegelijkertijd geeft het te denken: draagt dat meisje op straat een "Feminist AF"-shirt (AF als in 'as f*ck') omdat ze zich inzet voor gelijke rechten tussen mannen en vrouwen of trok ze dat shirt vanochtend aan in de hoop een streetstylefotograaf tegen te komen? Voor, je weet wel, zelfmarketing.
En wát gebeurt er als die trend weer is overgewaaid? Verdwijnen vrouwenzaken dan ook weer net zo snel van de politieke agenda? We weten allemaal dat mode anno 2017 zo snel gaat als het knipperen met je ogen. Dat vergelijk je niet meer met een hele beweging die Coco Chanel in gang zette en waar decennia lang op werd geteerd.
Jessa Crispin, feminist en auteur, waarschuwt in een artikel in de Amerikaanse ELLE dan ook voor de hype:
'Maybe retailers really do want to help. Or maybe they just want to look like they do. Feminism, the word, may be fashionable, but the hard work of advocating for and creating an egalitarian world seems as unfashionable as ever. We should be asking questions like "Are these same companies rushing to give the women in their factories a living wage?" Feminism can't just be a slogan you can take on and off at will.'
En tóch, hoe oprecht of misschien juist hypocriet ook, het kan in mijn ogen in geen geval schade kan aanrichten. Awareness is awareness. Uit een goed hart of niet. Tot voor kort werd het woord feminisme vooral als een vies label gezien. 'Mensen mochten eens denken dat je zuur en ongeschoren bent,' schreef mijn collega Iris Vandemoortele in haar pleidooi in ELLE voor het eindelijk eens omarmen van dat woord. En dat celebrities en vooraanstaande modehuizen dat nu lijken te doen is toch een stap in de goede richting.
Haatheks
De manier waarop 'feministen-light' (het streetstylemeisje) een boodschap uitdragen is er één waarvoor je niet zo veel ballen hoeft te hebben. Lever je kritiek op een smakeloos, seksistisch spelletje billen-raten op een website, wordt je foto online geslingerd met daarbij de vraag of de bezoekers van die site 'je zouden willen doen'. En lever je als vrouw dáár weer kritiek op, word je uitgemaakt voor haatheks. Daar zit nou eenmaal niet iederéén op te wachten.
Auteur en feminist Sady Doyle is het met me eens. In de Amerikaanse ELLE maakt ze onderscheid tussen twee typen feministen:
'One version entails ceaseless seriousness, migrating from protest to pro- test with a Dworkin book in your bag. The other, the "fluffy," not-really-feminist feminism, consists of sticking a solid-gold safety pin on your Beyoncé-inspired beret and calling it a day. Wearing a "The Future Is Female" T-shirt isn't activism per se, but it can help normalize feminist politics.'
En Doyle benadrukt het belang van celebrities daarbij:
'Radical causes have always used imagery and celebrity to reach the mainstream. Imagine the gateway-drug effect of that mammoth "Feminist" sign backlighting Beyoncé's Mrs. Carter Show World Tour, attended by nearly 2 million people and viewed by countless more on social media. Is it mere coincidence that in a poll conducted the following year by the Washington Post and the Kaiser Family Foundation, 63 percent of women ages 18 to 34 identified as feminist?'
Ook Doyle vindt dat oppervlakkige betrokkenheid niet genoeg is, maar altijd beter dan niets. 'I'll take "I bought the T-shirt" over "I did nothing at all.'
En laten we wel wezen: in een tijd waarin Trump de klok terug wil draaien is het zaak dat wij met man en macht aan de wijzers van die klok gaan hangen om dat tegen te gaan. En dan is alle extra gewicht welkom.
