Laat vrijwilligerswerk nou een onderwerp zijn waar een heleboel mensen een heleboel meningen over hebben. Bazaar belde met Ineke van Huuksloot, oprichter van vrijwilligerswerkorganisatie Doingoood, die ook een mening heeft over bovengenoemde kwestie. Preken voor eigen parochie? Oordeel zelf.

Vrijwilligerswerk doen in een exotisch oord is in zwang. Al jaren. Steeds meer mensen trekken erop uit om goed te doen voor de mensen. Dat zóu iets moeten zijn om toe te juichen. Maar niet heus. Hoe meer mensen erop uit trekken, hoe hardnekkiger het debat rondom deze golf van weldoeners wordt. Want: hoe zinvol zijn we nou helemaal, daar in het buitenland? En: maken reisorganisaties niet gewoon vrolijk misbruik van een nieuw gat in de markt? Legitieme vragen, heus.

Dus kopte Nieuwsuur vorig jaar terecht: 'Kinderen zijn geen toeristische attractie.' Unicef runde zelfs een campagne onder die noemer. 'Is alle hulp goede hulp?,' is steeds De Grote Vraag. Welnee. Natuurlijk niet. Om te beginnen zijn er twee typen organisaties te onderscheiden. En het is belangrijk dat de mensen die ook echt onderscheiden, want precies dáár gaat het mank.

Goed, we hebben:

1) De reisorganisatie, die in de toenemende populariteit van vrijwilligerswerk een gouden potje heeft ontdekt en daar enthousiast uit put. Risico is dat geld (lees: winst) een te grote rol gaat spelen en een aantal ethische normen niet of nauwelijks wordt nageleefd. En dus vrijwilligerswerk wordt aangeboden als toeristisch uitstapje en verder weinig kritisch wordt gekeken naar de vrijwilliger in wording. Want: geld is geld. 

2) De vrijwilligerswerkorganisatie die zich enkel focust op vrijwilligerswerk en ervoor waakt dat de organisatie verwordt tot een geldlustig apparaat.

Het is hartstikke terecht en nogal wiedes dat Unicef ageert tegen het type vrijwilligerswerk dat kinderen aanzwengelt als toeristische attractie en predikt het belang van de kinderen voorop te stellen. 'Daar ben ik het roerend mee eens,' zegt Ineke van Huuksloot van organisatie Doingoood dan ook. 'Natúúrlijk moet het belang van de kinderen voorop, en natúúrlijk mogen ze nooit als toeristische attractie worden benaderd. Wat me alleen tegen de borst stuit, is dat Unicef alle organisaties over één kam scheert. Wat betreft deuitzending van Nieuwsuur: een vrij eenzijdige belichting van een veel complexer verhaal.'

Om dat complexe verhaal voor jezelf een kleín beetje te ont-complexen, zou je als aspirant vrijwilliger 'ns kunnen nagaan of er bij organisaties a) ter plaatse een bemiddelaar/coördinator is die b) belang heeft om te werken volgens bepaalde normen en waarden en c) wordt gecontroleerd. 'Een bemiddelaar wordt vaak per plaatsing betaald en daarom is er een belang om zoveel mogelijk vrijwilligers te plaatsen,' schrijft Ineke in een betoog op de website van Doingoood. Ook het checken waard: kent de organisatie het project, en weet ze wat er nodig is?

Zo niet: links laten liggen en wegwezen.

'Doingoood is streng als het gaat om het naleven van richtlijnen en regels. Daarbij kijken we als organisatie altijd éérst naar de behoeftes van de landen waarin we actief zijn, daarna gaan we op zoek naar geschikte vrijwilligers. Daartussen zitten nog talloze stappen, dat spreekt,' vertelt Van Huuksloot.

Over de discussie of het nou allemaal wel zo nuttig is hetgeen we als betoefde vrijwilliger komen doen in het buitenland, zegt Van Huuksloot: 'Ik denk dat het goed is om je te realiseren dat wat voor ons iets kleins en onbenulligs is, voor de mensen daar heel waardevol kan zijn. Ook goed om je te realiseren is dat je als vrijwilliger een ondersteunende rol hebt en géén plaatsvervangende. Een project moet niet afhankelijk zijn van vrijwilligers, dat zou heel kwalijk zijn. En dat brengt ons bij het Unicef-verhaal over het belang van kinderen voorop stellen en ze niet als toeristische attractie gebruiken. We zijn het er allemaal over eens dat kinderen die noodgedwongen in een kindertehuis verblijven in een situatie zitten die verre van ideaal is. Maar! De manier waarop Unicef een en ander aanpakt vind ik niet helemaal terecht. Omdat: elk kindertehuis heeft een vaste kern verzorgers die, als het goed is, in de basisbehoeften van het kind voorziet. Mocht er geen vaste kern verzorgers zijn, dan moet je er als vrijwilligerswerkorganisatie überhaupt niks te zoeken willen hebben, maar dat is weer een heel andere discussie. Goed, die vaste kern dus. Daar moeten de kinderen op kunnen rekenen en op kunnen terugvallen. Wat alleen vaak mist, is extra aandacht in de vorm van spelen, knutselen, de ontwikkeling stimuleren. Daar heeft die vaste kern vaak geen tijd voor maar vaak ook nauwelijks kaas van gegeten. Precies daar zit de toegevoegde waarde van de vrijwilliger. En nee: die gaat echt de wereld niet verbeteren in twee weken. Ook niet in vier. En ook niet in zes maanden. Maar een vrijwilliger kan wel een decent handje helpen, en dat, vind ik, is ook wat waard. Je kunt je op je beurt ook afvragen of georganiseerde dagjes weg met eenzame ouderen nuttig zijn. Zijn die ouderen aan het einde van de dag plots niet meer eenzaam? Natuurlijk niet. Maar ze hebben wèl een heel leuke dag gehad.'

Dus.

Dolgraag eens vrijwilligerswerk doen? Een viertal zaken om in overweging te nemen voor je een organisatie contact:

> Wat is het uitgangspunt van de zendende organisatie. Is dit een reisbureau met vrijwilligerswerk als 'product'? Of betreft het een organisatie die de samenwerking met projecten in het buitenland centraal stelt?

> Wat is de werkwijze van de organisatie? Hoe wordt integriteit en kwaliteit gewaarborgd

> Ontvangt het ontvangende project een financiële bijdrage?

> Wat is de ondernemingsvorm van de zendende organisatie? Is het een stichting of een bedrijf?

Meer over dit onderwerp lezen? Dat doe je hier.