Boeken over de meest uitgebreide salades. Over de lekkerste wokgerechten. Over de meest energiegevende groene smoothies. Over de veelzijdigheid over de aardappel (ja, zeker wel!). Je kunt het zo gek niet bedenken, of er is wel een boek over geschreven. En natuurlijk, links en rechts vinden we wel een epistel over het ontbijt, maar toch geldt het als ondergeschoven kindje in kookboekenwereld. Vond ook culinair journaliste Mara Grimm. Ze dook in de wereld van de meest belangrijke maaltijd van de dag, die desondanks stelselmatig wordt overgeslagen. En schreef er een boek over, met de toepasselijke titel Ontbijt. 

Waarom een boek over ontbijt?

'Omdat het ontbijt geldt als de belangrijkste maaltijd van de dag, maar we er tegelijkertijd bijzonder weinig vanaf weten. Sinds wanneer ontbijten we eigenlijk? Hoe zag een ontbijt er toen uit? Waarom beginnen ze in Frankrijk de dag vaak alleen met een kop koffie en een sigaret en in Amerika soms met een steak? Er zijn boeken vol geschreven over historische lunches en diners, maar over wat we vroeger in de ochtend aten lijkt nauwelijks interesse te bestaan. Kortom: het ontbijt lijkt het stiefkindje van de culinaire journalistiek. Daar wilde ik graag verandering in brengen.'

Wat weet je nu van ontbijt, wat je voorheen nog niet wist?

'Dat er vroeger niet of nauwelijks werd ontbeten. Het zit er bij ons zo ingeramd dat het ontbijt de belangrijkste maaltijd van de dag is, dat je zou denken dat onze voorouders het niet in hun hoofd zouden halen om het ochtendmaal over te slaan. Maar niets is minder waar. Sterker nog: in de Middeleeuwen gold ontbijten als teken van gulzigheid. Alleen zieken, ouderen en monniken die zeer vroeg op moesten staan mochten ontbijten met wat brood met bier of wijn. Voor de rest van de bevolking gold: wie in de ochtend eet, toont een gebrek aan zelfdiscipline. Dat heeft vooral een religieuze oorzaak. De kerk beschouwde ontbijten aanvankelijk als een zonde: wie het vasten zo vroeg op de dag al doorbreekt, is zwak van vlees en heeft geen controle over zijn lusten. Dat veranderde pas na de Middeleeuwen, als ontbijten langzaam maar zeker een statussymbool wordt. Dat gaat zo ver dat er in de achttiende eeuw in Engelse huizen speciale breakfast parlours werden gebouwd en politici en literatoren ontbijtfeestjes gingen organiseren –een trend die wat mij betreft aan een revival toe is.'

Alleen zieken, ouderen en monniken die zeer vroeg op moesten staan mochten ontbijten met wat brood met bier of wijn.

Wat verbaasde je, tijdens het schrijven?

'Dat veel ontbijtgerechten niet zijn bedacht door koks, maar door PR-goeroes. Het Engelse ontbijtgerecht Beans on Toast is bijvoorbeeld een idee van Heinz, bedacht omdat de verkoop van hun baked beans terugliep. En de Amerikaanse ontbijtklassieker Bacon & Eggs danken we aan Edward Barnays (één van de grondleggers van de PR en de neef van Sigmund Freud) die door een producent van varkensvlees was ingehuurd om de verkoop een boost te geven. Hij voerde daarop een nogal dubieus onderzoek uit onder artsen en trok de conclusie trok dat bacon in combinatie met eieren gezond voor je waren en het ideale ontbijt vormden. Deze 'onderzoeksresultaten' haalden de kranten en vanaf dat moment zijn eieren met spek niet meer weg te denken van de Amerikaanse ontbijtmenu's.'

Waarom is ontbijt opeens hot, denk je?

'Dat heeft deels een economische oorzaak. Restaurants mogen het de afgelopen jaren door de economische crisis dan moeilijk hebben gehad, de ontbijttentjes schieten als paddenstoelen uit de grond. Dat klinkt nogal paradoxaal: we hebben minder geld om uit eten te gaan, maar ontbijten doen we opeens wél buiten de deur. Maar met een ontbijt buiten de deur ervaar je de luxe en service van een diner buitenshuis, maar je bent er geen honderden euro's mee kwijt. In de mode zie je precies hetzelfde gebeuren. We hebben dan misschien geen geld meer om een tas van Chanel te kopen, maar een lippenstift van hetzelfde merk kunnen we best betalen, en die vinden in economisch slechte tijden dan ook gretig aftrek. 

Met een ontbijt buiten de deur ervaar je de luxe en service van een diner buitenshuis, maar je bent er geen honderden euro's mee kwijt.

Dat ontbijt hot is, zie je terug op social media; op instagram lijkt het ontbijt populairder dan welke maaltijd dan ook. Voor een groot deel komt dat omdat ontbijt fotogeniek is. Niet alleen vanwege het ochtendlicht dat vaak mooie plaatjes oplevert, maar ook omdat het stukken makkelijker is om een schaaltje yoghurt met vers fruit er lekker uit te laten zien dan bijvoorbeeld een biefstuk. Ook tijd zal een rol spelen: steeds meer mensen ontbijten alleen – al dan niet met telefoon in de aanslag. Er is weinig wat je dan nog weerhoudt van het posten van een foto. Plus: met een foto van een bordje havermout zeg je: ik ben gezond, fit en ik eet bewust. En met een post van je net bestelde eggs benedict laat je zien dat je een levensgenieter bent die tijd en geld heeft om in het weekend met vrienden buiten de deur te ontbijten. Met een foto van je ontbijt straal je dus een duidelijke boodschap uit. '

Het is stukken makkelijker om een schaaltje yoghurt met vers fruit er lekker uit te laten zien dan bijvoorbeeld een biefstuk.