Toen Sophie (39) na haar studie besloot mee te gaan met haar vriend Ralph, die een baan aangeboden had gekregen in Toulouse, was het –op zijn zachtst gezegd – even wennen. Ze sprak nauwelijks Frans, had niet meteen iets omhanden en haar familie en vrienden zaten akelig ver weg. Sophie: 'Ralph werkte hard, hij was enthousiast over zijn nieuwe baan, over de stad. Ik voelde me geisoleerd, ook als we 's avonds met een groep mensen uit eten gingen. De Fransen waren aardig tegen me, maar met die taalbarrière was het lastig om gesprekken goed te volgen, laat staan de grapjes.'
Gelukkig leerde ze Aurélie kennen, een doortastende Française en officemanager in een Apple onderhoudscentrum. Die regelde bij hetzelfde bedrijf een baantje voor haar, onbetaald, maar dat deerde niet. Het deed goed om te werken, ze spraken met handen en voeten en hadden lol, Aurélie sleepte haar mee naar alle leuke lunchplekken van Bordeaux. 'Ze was eigenlijk de enige die echt moeite voor me deed, nieuwsgierig naar me was. Al snel werd ze mijn beste vriendin daar. Ik werd uitgenodigd bij haar familie en in hun vakantiehuis in La Rochelle, we gingen met zijn vieren skiën in de Pyreneeën. Ik had gestudeerd, gereisd, sprak verschillende talen. Vanessa was traditioneler opgevoed, jong gaan werken, haar geboortestad nooit uitgeweest. Maar die verschillen deden even niet terzake: ze maakte dat ik me welkom voelde in die vreemde stad.'
Na een tijdje vond Sophie een echte baan en ook meer haar draai, ze bleven vriendinnen. Tot Sophie en Ralph terugkeerden naar Nederland. Het Franse stel kwam naar hun bruiloft, daarna heeft ze Aurélie nog één keer gezien.
Voor even
Veel vrouwen hebben er één, of ooit gehad: een ad-interim-vriendin. Ze is de juiste persoon op het juiste moment, op de juiste plaats. Je brengt een bepaalde periode intensief tijd met haar door, deelt geheimen of hobby's, en het is of ze er altijd is geweest. Het kan die leuke moeder zijn op het schoolplein, de buurvrouw die je dagelijks ziet, een collega. Een medezwangere, of een vrouw die net als jij in scheiding ligt, met wie je diepe gesprekken voert over het leven. Tot de dag dat je verhuist, verandert van baan of –tegen alle verwachting in –smoorverliefd wordt op een nieuwe man. Tot zover de ad-interim-vriendin.
Psycholoog/coach Jeannette Bolck van therapeuten Arts en Bolck in Amsterdam herkent het fenomeen. 'Hoe je het ook noemt, het is natuurlijk ouderwets bonden. Die neiging hebben vrouwen toch, bij mannen is die behoefte vaak minder groot. Zij vinden het prima om gewoon wekelijks met vrienden of collega's een biertje te drinken. Vrouwen bouwen echt aan een vriendschap, gaan allengs vaker met elkaar afspreken. De hechting verloopt doorgaans ook sneller.'
Jut en Jul
Zo ging het ook bij Linda (42), toen ze een aantal jaar geleden manager was bij een hotel. Bij het koffie-apparaat vroeg ze gekscherend aan een nieuwe collega: 'En, hoe ziet jouw privé-leven eruit: verliefd, verloofd, getrouwd?' Ze wist niet waar ze kijken moest toen het antwoord 'weduwe' was. 'Ik riep: O sorry, wat erg! Ik ook met mijn botte vragen!' Maar zij reageerde heel sympathiek, en was zo open over haar situatie, dat ik ook de neiging had om dingen met haar te delen.'
Twee jaar waren ze geliefde collega's en goede vriendinnen. Jut en Jul werden ze genoemd, ze werkten 10 tot 14 uur per dag, waren allebei streverige types. 'Die hotellerie is toch een specifiek wereldje, met hoge pieken en diepe dalen. We zaten in hetzelfde schuitje, na het werk dronken we wijn, we logeerden bij elkaar en bladerden foto's door van haar vorige leven. Ze had in Londen gewoond met haar grote liefde, die na een half jaar was overleden. Ik was een luisterend oor voor haar, zij inspireerde mij, ik vond het bijzonder hoe down-to-earth ze was, en vrolijk. Zoveel tegenslag in haar leven, en toch altijd een glimlach op haar gezicht.'
Lang leve Facebook
Toen Linda voor haar werk naar Londen verhuisde, regelde haar ad-interim-vriendin het afscheid. Met een bootje over de grachten, oesters, champagne. Ze kreeg een prachtige ketting cadeau, en ze namen met moeite afscheid van elkaar. Ze hebben contact gehouden, dat wel. Mailen een paar keer per jaar, en als ze bij elkaar in de buurt zijn, spreken ze af, zoals binnenkort in Oxford. Meer zit er niet in, ze hebben allebei hun levens, Linda in Nederland, zij in Engeland.
Sophie is inmiddels zelfstandig communicatieadviseur, en heeft drie kinderen, net als haar Franse ad-interim-vriendin. Dat weet ze via Facebook. Cookoo, hoe gaat het? Vraagt Aurélie dan net als vroeger. Destijds had ze gedacht meer contact te houden, maar achteraf beseft ze dat hun werelden toch te ver uit elkaar lagen, en niet alleen qua kilometers. Of de vriendschap opportunisme was? Dat heeft Sophie zichzelf ook wel eens afgevraagd. 'Natuurlijk had ik er een zekere baat bij, maar zij vond het op haar beurt ook leuk om met een buitenlandse vriendin te pronken, en degene te zijn die de weg wees. Volgens mij was het geen bewust opportunisme, je staat open voor elkaar, dat heeft ook iets moois. Ik denk met plezier aan haar terug, net als zij, vermoed ik.
Kortstondig
Bolck prijst die mooie kant van kortstondige vriendschappen. 'Vrouwen hebben er vooral baat bij als ze op een lastig punt in hun leven zitten, of als er dingen in het leven veranderen. Je herkent iets in elkaar, vindt steun bij de ander, die –soms anders dan je oude vriendinnen - precies weet wat je doormaakt. Dat kan prettig zijn.'
Marijke (34) heeft die steun zeker ervaren. Haar relatie ging uit, ze was verdrietig en wilde niet steeds weer aan komen zetten bij haar bestaande vriendinnen. Die waren immers gelukkig in de liefde, hadden soms al kinderen. Een vrouwelijke collega in het bedrijf waar ze werkte, ook vrijgezel, ontpopte zich tot reddende engel. Marijke: 'Ze was superlief, stond enorm voor me klaar, in raad en in daad. Als ik verdrietig was bracht ze een grote bos bloemen, ze hielp met klussen in mijn huurhuis en hoorde geduldig al mijn verhalen aan. Dat was heel fijn, mijn oude vriendinnen waren lang niet zo beschikbaar, natuurlijk.'
Jeanette Bolck: 'Als iedereen onder de pannen is behalve jij, lijkt het soms of je anders of raar bent. Het voelt alsof ze je veroordelen als je tot diep in de nacht uitgaat, voortdurend aan het daten bent, of juist niet. Iemand in een zelfde fase kan dan een verademing zijn. Eigenlijk is het dé oplossing: als die nieuwe al mee op mannenjacht gaat, hoeven je gesettelde vriendinnen op vrijdagavond niet van de bank te komen. Iedereen blij.'
New best friend
Toch kreeg Marijke na een tijdje een wat dubbel gevoel bij haar new best friend. 'Ging het er eerst heel relaxt aan toe, op een gegeven moment veranderde dat, en reageerde ze bits als ik een afspraak afzegde. Er bekroop mij steeds meer een gevoel van verplichting. Achteraf ben ik misschien te hard van stapel gelopen met die nieuwe vriendschap: ik had de boel beter wat meer kunnen doseren.'
Dat beaamt Bolck: 'Het is belangrijk dat een vriendschap –hoe kortdurend ook - in balans blijft. Het is toch een relatie die je aangaat. Soms is de één helemaal weg van de ander, terwijl diegene nog tien andere vriendinnen heeft. Daar moet je mee oppassen, want het kan teleurstelling opleveren. Het is een beetje zoals op de middelbare school: vriendinnen die bijna verliefd gedrag vertonen, ze dragen dezelfde kleren, eten hetzelfde, doen alles samen en opeens is het uit. Dat is het risico van een ad-interim-vriendschap: hij kan zomaar voorbij zijn. Daarnaast kunnen ook de oude vriendschappen beschadigd raken, als er opeens een nieuwe vriendin in de picture is: je kunt het gevoel hebben afgedankt te zijn, en niet meer interessant.'
Evalueren
Misschien is het tijd voor een evaluatiemoment, zegt Bolck. Je hebt die vrienden nou wel zolang, maar waarom eigenlijk? En wil je het contract nog wel verlengen? Toch adviseert de psychologe om de deur niet potdicht te gooien. 'Maak het bespreekbaar, leg uit aan je vriendinnen dat je in een andere fase zit, en hen daarom misschien even wat minder ziet. Want hoe welkom de ad-interim-vriendin soms kan zijn: oude vriendschappen zijn vaak onvoorwaardelijker en dieper geworteld. Het is toch een beetje familie geworden.'
